Vengma / Mezopotamyayı Mezopotamya yapan, Dicle ile Fırat’tır. Yani Dicle ile Fırat olmasaydı, Mezopotamya olmazdı. Peki Dicle neydi, Fırat neydi? Hangi dilden geliyordu. Hangi halk bu nehirlere kendi dilinden isim verdi. Bu konuda yapmış bir araştırmayı yayınlıyoruz:
“Fırat ve Dicle Sularının arasındaki verimli yere tarihten günümüze Mezopotamya adı verilir. Yunanca kaynaklı bir isimdir. Mezopotamya’da ilk tapınak, ilk yazı, ilk aritmetik, tıp, ticaret, dış ilişkiler, diplomasi, barış antlaşması, ilk türkü, ilk yontu, ilk mutfak, ilk tiyatro, ilk astroloji gibi ilklere sahne olmuş bir yöredir.
Dicle ve Fırat nehirlerinin Kürtçe olduğuna dair etimolojik tezler:
*Dicle isminin etimolojisi:
Kürtçede Tij kelimesi sivri ve keskin demektir. Tir kelimesi ise ok demektir. Dicle nehride keskin ve sivri bir nehir ve ok gibi giderek vurduğunu devirir. Tij-Dij-Dijle-Dicle kelimelerinden türemiş. T>D dönüşümü olmuş.
Dünyada Diclenin bilinen adı Tigrisdir. Dünya dillerinede Yunancadan geçmiştir. Yunancada kelimelerin sonuna gelen –is eki gelir ve Tigrisden çıkarılınca geriye kök kelime Tigr kalıyor.
Yunanca”da J harfi yoktur. Kürtçe”deki J, Yunanca”ya G olarak geçer.
Tij-Tir-Tig-Tigr-Tigris
Tij-Dij-Dijle-Dicle
Her ikiside Kürtçedeki Tij/Tir kelimelerinden türemiştir.
Dicle ismi binlerce yıllık Kürtçe bir isimdir, belkide on bin yıllık.
Kürt kökenli iki ad: Dicle & Fırat
*Fırat isminin etimolojisi
Batı dillerinde Fırat nehri, Euphrates olarak geçer. Euphrates adı Yunanca’dan gelen bir sözcük olup, asıl kaynak Kürtçedeki “Fere” “Re” ve “Hat” kelimeleridir.
Kürtçede: Fere “Geniş”, Re “Akan su”, Hat “Akan/gelen”
Fere Re Hat = geniş akan su. İki tane “Re” olduğu için teki kullanılmıyor. Ferehat “Geniş akan su” demektir. Yunancada –s eki kelimelerin sonu gelir bunu çıkarınca Euphrate kalır.
Ferehat = Euphrate = Fırat
Fırat nehride geniş akan bir nehirdir. Bu nehir”e neden Kürtler tarafından Fırat adının verildiği nehrin bu özelliği çok iyi göstermektedir.
Fırat ismi Hint-Avrupa kökenli Proto-Kürtçe bir isimdir. Medeniyetin ilk kurulduğu Mezopotamyadaki Dicle ve Fırat nehirlerinin adlarını Kürtler vermiş olması yüksek olasılık olarak görülmektedir.“
Kaynak, Sahretullah
Firhat nehri kelimesini heceye boldùgùmùzde Fir Kùrdi lisanda uçmak kokùdùr.
Hat ise gelmektir.
Iki heceli kelimenin birle§ik hali Firhat.
Firhat nehri daglarin arasindan kivrimli ve derinden akar.
Genelikle tùm asya kitasinda nehirler boyledir.
Bu yùzden sulu ùretim yerine asya tipi ùretim tarzi olan kuru tarim vardir.
Yani sullari derinden akan ùlkelerdeki tarim.
Firhat kelimesinin imasi hizli ve cabuk akan sudur yada nehirdir.
Kadinlarda erken dogumdan olançocuklara Lezgin kizlara ise Lerzan denir.
Kafir kelimesini dù§ùnùn.
aslinda Gafir,dir.
Yani kanatli uçan boga.
Ama mùslùman Arablar buna Kàfir der.
Kà heceli kelime tanri demektir.
Kàhta kelimesi tanrilar tahti demektir.
Kàhta çiya,yè Miraza -dilekler daginda dogu terasindaki 12 takim yildizi ve iki tanri tahti buna delildir.
Uruk krali kanatli gok bogasini oldùrùnce Girgame§ ismini alir.
Gilgame§ tùrk yalanidir.
Gerçek olan uruk kralinin kahramanligi olan yaban bogalarini evcile§tirmesidir.ve bu hùnerinden dolayi bi lakap sifat ismi alir.
Kùrdi kelimeleri hece,ye bolmek sonrasi harf sesleri ilà kelime anlami,yùklemi ve manasini cozmek dogrudur.
Ben dil bilgisi bilmem ama Kùrdi ve Zazi bildigim gibi Farsi ve Arabi,de biiliyorum.
Bildigim ba§ka dillerde var.
Biz Kùrdlerde dokuma ve orme sanati Senendej,te ba§lar.
Tig kelimesi orme sanatnda kullanilan uçu su damlasi gibi kancali olan demir yada tahtadan olan bir el sanati aracidir qeneviç,dantel,ve çorab,atki,kazak benzer kullanim e§yalari bu Tig ilà orùlùr.
Heceli RIS kelimesi ise keten yada yùnden burularak yapilan sicimdir.
TIGRIS bu iki heceli tanimin birle§ik kelime halidir.
Vatanimiz Kùrdistanin ovalrinda bir Tig gibi dokucu ve bir ris gibi uzayip giden nehirin ismi biradan gelir.
Diçle yada Dijle kelimesini heceye bolùp harf sesleri ilà cozmek çok daha dogrudur.
Dijle nehrinde ters akinti vardir buna girdap denilir.
Bu ters akintidandan dolayi 1850 yillarina kadar Dijle nehrinde gemicilik vardi.
Dij-le kendi- kar§iti demktir.