Sürü halktır, çete de devlet. Bir kitle halklaşıp yasaya uygun bir yaşamı benimsedikçe toplum haline gelir, yurttaşlaşır. Şiddet kaybolup yasanın içine çekilir. Damarlardaki kan gibi. Bir iktidar şiddet tekelini yitirdikçe devlet olmaktan çıkar ve çeteleşmeler ortaya çıkar. Kan, dökülür.
İktidarın şahsileşmesi kurumsal bir nesne olarak devletin aşınması, yasanın etkisizleşmesi anlamına gelir. Hukuk içinde akan devlet şiddeti, toplumun boru hatlarında sızıntı ve yırtılmalar yapmaya başlar ve bunlar kendini linç ve çete şiddeti şeklinde gösterir. Yani toplumun damarları patlamaya etraf kana bulanmaya başlar.
Kamulaşmış şiddetin gerici bir çöküşle tekrar özelleşmeye başlaması ve halka inmesiyle çeteleşme süreci tetiklenir. Bir halkın devleti çözüldüğünde, o halk sürüleşir, devlet de çeteleşir.
Bu sadece devletin bir çete gibi davranması değil, çete gibi davranan devletin şiddetinin bir kısmını devlet gibi davranan çetelerle paylaşması anlamına gelir. Devlet yönetiminin şahıslaşması ve şahsileşmesi böyle bir süreci tetikler. Yasal haklar ve eşitlik yerine kayırmacılık ve yakınlık esas halini alır. Hukukun geçerliliği açısından toplumda katmanlaşmalar ve kastlar oluşur.
Bir devletin ve bir iktidarın sağlık ve gücünün göstergesi yasaların içinden akan şiddetin yasanın dışına taşmaması yani görünür bir şiddetin olmamasıdır.
Yani kaba kuvvet yönetememenin ve zaafın alametidir. Partileşen çeteler yerine, çeteleşen partiler sözkonusu ise iktidara ortak oluyorlarsa ve üstüne üstlük kriminalize edilip hüküm giymiş çetelerin af’lanması sözkonusu ise yukarıdaki meseleyi bir daha düşünmeli. Çeteye maruz kalmamak için sürü olmayı reddetmeli.