Mert, Türkçede yiğit, güvenilir,sözünde duran, erkek adam gibi anlamları var.
Kürtçe’de Merd,merde; ölü,ölümlü,ölmek demek.
Ölümü göze alanlar yiÄŸit olurmuÅŸ.Bedel ödemeden yiÄŸit olunmaz,erkek yerine de konulmaz.Bundan dolayıdır ki Kırmançki/Zazaki’de adam,erkek adama mordem,mordemek denir. Kelimenin kökü Mord ve merd aynıdır.Yani adam gibi adam olacaksın, korkmayacaksın,ölümü göze alacaksın ki Mordem olasın, yiÄŸit olasın, sözüne güvenilsin.
Farsçası da Mard demek.
Örnek:Peşmerge kelimesindeki merg de ölüm demek.Yani ölmek için öne atılan,öncü fedai demek.Peş-merge.
Şah-ı merdan Ali derken de ölümü göze alan Şah,yeğitler şahı demiş oluyorsun.
Yine Kırmançki’de Cüamerd yada camerd var. Bu da “genç adam,genç erkek” demek. Türkçe’ye civanmert yada cömert olarak geçmiÅŸtir.Gerçi buradaki civan kelimesi de Avestaca’da yuvan demek bu yuvan Kürtçe’de civan olmuÅŸ.Bir de bunun olumsuz anlamı olanı var.Adam olmayan,erkek olmayan,insanca olmayan,ölümü göze almayan kiÅŸilerede “Namerd” denir.Na-merd yani mert deÄŸil.Na yok, deÄŸil gibi anlamları var.
Almancaya Nein (nayın) ingilzceye No olarak geçmiÅŸ.Bu kelime En azında 3000 yıllık bir kelimedir.Ör) NahoÅŸ hoÅŸ deÄŸil,Naçar Çare yok, Natamam tamam deÄŸil.Yine Almanca Mord, ingilizce murder,mortal bu kelimeden gelir.Almancada davası için ölen yani ÅŸehit olan kiÅŸilere Märtyrer denir.Ãœstünde iki nokta olan a türkçedeki e gibi okunur yani (Mertyrer)okunur.Bu kelimenin köküde yine merd dir.Kutsal dava uÄŸruna ölümü seçmiÅŸ kiÅŸiler için kulanılır.Yine Türkçe’de Merdane kelimesi de buradan gelir.
Ä°ki yiÄŸit biribirinden merdane denildiÄŸini duymuÅŸsunuz.
İsone cüamerd merdena xo ver nêkuno.
Ölümü,kahramanlığı,insanlığı,erkekliği,adamlığı anlatan bir kelime.
Merd,Merde,Merdene,Mordem,Merik,Cüamerd.
Kaynak: Barış Tornê Murtê Suri/ Facebook