On yedi kişiyi sitemizin rehberleri olarak seçtik. On yedisi de Kürt halkının gerçek rehberleri idiler. Tecrübe olarak donanımlıydılar. Halkçı özellikleri ağır basıyordu. Cesaretli idiler. Rehber kişilerde bulunan tüm özelliklere sahiptiler. On beş rehber, Kürdistan davası için kitlelere yol gösterirken her biri değişik yerlerde yaşamlarını yitirdi. Altısı PKK Merkez komite üyeleriydiler. Altısı başka Kürt örgütlerinin liderleri konumundaydılar. İkisi halk önderi olarak tarihe geçti. Üç kadın ise halktan insanlardı ama bir halka önderlik yaptı, cesaret verdi ve halkı ayağa kaldırdı.
ŞEYH SAİD
Şeyh Said, Seyyid asıllı bir aileden gelmekteydi. İlk evliliğini dedesi Şeyh Ali Septi’nin halifelerinden Şeyh Ahmed-i Çani’nin kızı Amine Hanım ile yapmıştır. Bu evlilikten beş kız beş 5 erkek olmak üzere toplam on çocuğu olmuştur.
Şeyh Said, 1865 yılında Palu’da doğdu. Palu, Diyarbakır ve Muş bölgelerinde öğrenim gördü. Bu dönemde Nakşibendi Tarikatına katılarak dergahın başına geçti. Ermenilerin katl edilmemesi için çağrı yaptı. I. Dünya Savaşı sırasında Rusya’nın Kürdistan’ın bir kısmını işgal etmesi üzerine Piran’a taşındı. Daha sonra Hınıs Kolhisar’a yerleşti. 1925 yıllında Kemalistler tarafında Kürtler erken bir isyana zorlandı, şeyh Said bu başkaldırının fiili lideri haline geldi. Başkaldırı yenilince, geri çekilmek istedi, arkadaşlarıyla birlikte Vartoya yakın bir köprüden geçerken ihbar sonucu yakalandı. 29 Haziran 1925 tarihinde Diyarbakır’da idam edildi. Mezarı’nın nerede olduğu halen bilinmemektedir
SEYİD RIZA
Seyit Rıza, Babasının Adı Seyid İbrahimdir. 1863 Yılında Dersim mıntıkasında Lirtik köyünde doğdu. – 15 Kasım 1937, Elâzığ Türkiye Cumhuriyeti tarafından yaşı yetmişin üzerinde olmasına rağmen idam edildi. İdam gerekçesi de Cumhuriyete karşı Dersim Halkını bir Kürt devleti kurmak amacıyıla isyana kaldırmaktır. Gerçekte ise İttihat Terraki ve Kemalist Rejim 1919 Yılında Koçgiri den başlayarak, Kürdistan’daki bütün bölgeleri katliamdan geçirdi. Sıra Dersim’e geldi. Katliamla otoriteyi kurunca Seyit Rıza’yı yakaladı. Seyit Rıza idam edilmeden önce Mustafa Kemal ile Elazığ Merkez Tren İstasyonunda görüştürüldü. Bu görüşmeye göre; Mustafa Kemal, Seyit Rıza’dan af dilemesini istedi. Ve Seyi Rıza teklifi Ret etti. Görüşmeden sonra Mustafa Kemal’e karşı, “Ben sizin hilelerinizle baş edemedim, bu bana dert oldu, ama ben de size boyun eğmedim, bu da size dert olsun” dedi. Seyit Rıza ve onunla birlikte idam edilenlerin mezarları hala bilinmemektedir.
MUSTAFA BARZANİ
Genç yaşlarında Osmanlı ordusu kendisi ve ailesini tutuklayıp Diyarbakır’a sürgün ve hapse gönderdi. 12 yaşında iken, ağabeyi Abdülselam idam edildi. 1919 yılında İngiliz işgalcilerine karşı yürütülen isyana katıldı.
1931’de büyük kardeşi Şeyh Ahmed’in başlattığı ayaklanmada yer aldı. 1943’te Bağdat yönetimine başkaldırdı.
Ağustos 1945’te geniş çaplı bir ayaklanmaya dönüşen bu hareketin bastırılması üzerine peşmergeleriyle birlikte İran’a geçti. Kürt Mahabad Cumhuriyeti’nin kuruluşunda önemli rol oynadı. Mahabad Cumhuriyetine son verilince, yaklaşık 500 silahlı peşmergeleriyle Sovyetlere geçti.
Eylül 1961’de tekrar Güney Kurdistan’da ayaklanma başlattı ve peşmerge kuvvetiyle güney Kurdistan’ın büyük bir bölümüne egemen oldu. Bağdat rejimine karşı silahlı mücadeleyi sürekli kıldı. Cezayir anlaşmasıyla Partisi KDP geri çekildi. Hastalandı.
1976’da Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti ve orada vefat etti.
SAİD ELÇİ
Said Elçi 1925 yılında Bingöl’ün Zeynep köyünde dünyaya geldi. Elçi ailesinin önde gelenlerinden Züfür Bey’in oğludur.
49 lar olarak bilinen Kürt sorunundan dolayı yargılananların en önde gelenlerindendir. Antalya’da ki yargılamada döneme göre mahkemede uygun bir savunma yaptı.
Türkiye KDP sini illegal olarak Diyarbakır Gazi Köşkünde beş arkadaşıyla yaptığı bir toplantıda kurduğu söylenir. Daha sonra bir ara T-KDP nin Senel Sekreterliğini yaptı. Cezaevinden tahliye olunca, Güney Kürdistan’a gitti. Burada Haziran 1971 tarihinde öldürüldü. Öldürülmesinin üzerinden elli yıl geçmesine rağmen, Kürt siyasi hareketlerinin ihtilafları devam ediyor. Onun da Sait Kırmızıtoprak gibi mezarı yoktur.
SAİD KIRMIZITOPRAK
1935 yılında Dersim’in Nazimiye ilçesine bağlı Cıvrak köyünde doğdu. Birçok akrabasını Dersim katliamında yitirdi. Tıp fakültesini bitirerek doktor oldu. Akis, Forum, Vatan, Yön, Dicle – Fırat, Sosyal Adalet ve Milliyet gibi gazete ve dergilerde yazıları yayınlandı.
49’lar davasından yargılandı. Antalya’da yargılanan Sait Elçi ve diğer TDKP yöneticilerini hapiste ziyaret etti. 49’lar davasının sonuçlanmasından sonra; doktorluktan ve kamusal alanda çalışma hakkından men edildi.
Güney Kürdistan’da yaşanan Kürt isyanlarının sıcaklığını koruduğu bir dönemde; Kuzey Kürdistan’da sömürgeciliğe karşı bir direniş başlatmak istedi. Güney Kürdistan’a gitti ve burada 26 Kasım 1971’de öldürüldü.
FERİT UZUN
Ferit Uzun, Ziraat Mühendisiydi. Kawa Örgütünün de lideriydi. Kürdistan kurtuluş mücadelesinin farklı bir versiyonunun önderiydi. 12 Eylül 1980 darbesi öncesi Siverek’te PKK tarafından öldürüldü. PKK Merkez Komite Üyesi ve Örgütlenmesinden sorumlu Şahin dönmez Diyarbakır 1 Nolu Sıkı Yönetim Mahkemesinin duruşmasında Ferit Uyun’un PKK tarafından Öldürüldüğünü itiraf etti. Nedenlerini de sıraladı. 1- Ferit Uzun KAWA örgütünün lideriydi, PKK onu ortadan kaldırarak Kawa Örgütünü Tasfiye etmek istedi. 2- Ferit Uzun Siverek te sevilen biriydi, Onu öldürerek ve Bucak aşireti Ferit’i vurdu propagandasını yaparak hem Siverek Halkını hemde Siverek te Güçlü olan Uzunlar ailesini kazanmak istedi.
MEHMET HAYRİ DURMUŞ
Mehmet Hayri Durmuş, Bingöl – Kumik köyünde doğdu.
PKK örgütünün kurucularından biriydi. 1979 da yakalandı.
Diyarbakır cezaevinde tutsaklara yapılan insanlık dışı işkencelerin son bulması için 14 Temmuz 1982 günü ölüm orucu başlattı.
12 Eylül 1982 günü yaşamını yitirdi.
Hayri’nin gösterdiği yolda on binler direndi.
MAZLUM DOĞAN
Mazlum Doğan, PKK örgütünün kurucusu ve Merkez komite üyesiydi.
1979 tarihinde Urfa ile Mardin arasında göz altına alındı.
21 mart 1982 gecesi Diyarbakır cezaevinde işkencelerin son bulması için kendisini asarak yaşamına son verdi.
Ve böylece işkenceye karşı direnilmesi gerekir, mesajını esirlere ileterek direnişin fitilini ateşledi.
KEMAL PİR
Kemal Pir, Giresun İlinin Torul Kasabasında Türk bir anne ve babadan dünyaya geldi.
Üniversiteyi Ankara’ da okurken, Kürt öğrencilerle tanıştı, inkar edilen Kürtlerin varlığını kendi gözleri ile gördü.
Kürt halkının kurtuluşu için savaşırken yakalandı. Diyarbakır zindanında Kürt halkına yapılan işkencelerin son bulması için 14 Temmuz 1982 ünü ölüm orucuna girdi 55 gün sonra yaşamını yitirdi.
ÇETİN GÜNGÖR
Çetin Güngör,1976 larda Dersim’ de öğretmenken PKK’ye katıldı.
PKK’nin Fis toplantısından bir müddet sonra Merkez komite üyeliğine seçildi.
12 Eylül darbesinden sonra yurt dışına çıktı. PKK içinde diktatörlüğünü ilan etmek isteyen Abdullah Öcalan’ı ilk fark edenlerden biri oldu, bu diktatörlük girişimini eleştirdiği için bir katil tarafından Stokholm’ de 1985 yılında katledildi. Ölümüyle Kürtlere demokratik bir çıkışın yolunu gösterdi.
ZEKİ ADSIZ
Zeki Adsız daha genç yaşında iken tutuklanıp hapishaneye konuldu.
Tahliye olunca, PSK örgütünün kurucuları arasında yer aldı. İşçilere önderlik yaptı, PSK’den ayrılarak yeni bir örgüt kurdu.
Kürdistan’da silahlı Mücadele başlatmak ve çaresizliğe son vermek için bir yeni yol aradı. Arkadaşları silahlı mücadele için hazırlık yaparken, Türk devletiyle çatışmalara girerek katledildi. Kendisi de kanser hastalığına yenilerek yaşamını yitirdi.
NECMETTİN BÜYÜKKAYA
Necmettin Büyükkaya, daha genç yaşındayken DDKO nun başkanlığına seçildi. Güney kürdistan’a giderek Oradaki tercübeleri edindi, siyasi ilşkiler geliştirdi.
Bir önderde olması gereken bütün özellikler kendisinde vardı, 12 Eylül 1980 darbesi döneminde tutuklandı.
Diyarbakır ceza evine konuldu.
İşkencelere karşı direnen tutsaklara önderlik yaparken işkenceciler tarafından öldürüldü.
MEHMET CAHİT ŞENER
Mehmet Cahit Şener, PKK’nin ilk kongresine katıldı. sonra Merkez komiteye seçildi.
1980 öncesi tutuklandı. 12 yıl çeşitli cezaevlerinde kaldı.Tahliye olunca PKK’ ye gitti. Örgütünün içinde dış güçlere bağlı bir diktatörlüğün inşaa edildiğini gördü.
PKK’nin 4. Kongresinde bu diktatörlüğü alaşağı etmeye çalışırken tutuklandı. Konulduğu zindandan kaçtı, Kamışlı kentinde Kürt halkının düşmanları tarafından katledildi.
Zalim bir diktatörlüğün pen çesinde inleyenlere kurtuluşun yolunu gösterdi.
SAİT ÇÜRÜKKAYA
Sait Çürükkaya, Çukurova tıp fakültesini terk ederek 10 yıl Kürdistan dağlarında işgalcilere karşı komutan savaştı.
PKK içinde Çetin Güngör ve Mehmet Şener’ in gördüklerini gördü ve yaşadı. süre içinde örgütün raydan tam olarak çıktığını anladı. Qandil dağında bir grup arkadaşı ile birlikte PKK den ayrılarak Avrupa ya geldi.
Barbar İŞİD örgütü Kürdistan’a saldırınca, ona karşı savaşmaya gitti ve ve gönüllü peşmergeleri eğiterek, onlara yol gösterdi. İŞİD zalimlerinin döşediği bombanın patlamasıyla yaralandı.29 ekim 2016 da yaşamını yitirdi.
SALİHA ŞENER
Saliha Şener PKK Merkez Komitesi Üyesi Mehmet Şener’ in annesidir.
Oğlu tutuklanıp Diyarbakır Zindanına konulunca, korkmadı, oğluna ve oğlunun tutuklu arkadaşlarına sahip çıktı.
Tutuklu ailelerini etrafına topladı, evini onlara açtı.Onlara yol gösterdi, cesaret verdi.
Cezaevinde tutuklulara yapılan işkenceleri protesto etti. Sakine Arat onun ilk direnişçi arkadaşıydı.
Ve Kürdistan’da kırk yıl sürecek olan halk ayaklanmasının ilk başlangıcını yapan kadındı.
RAHİME ŞAHİN
Diyarbakırlı olan Rahime Şahin, Kawa davasından Tutuklu olan Mahmut Şahin’in annesidir.
Oğlu tutuklandıktan sonra cezaevinde tutuklulara işkence yapıldığını öğrendi. Başlarda siyasi bilinci yoktu. Cezaevi kapısı onun okulu oldu. Arkadaşları Sakine Arat ve Saliha Şener ile bir üçlü oluşturdu.
Ve bu üçlü, sivil Kürt halk hareketinin başlatıcısı oldu. Korkanlara cesaret verdi, bilmeyenlere yol gösterdi. İnsanlığını yitirenlere dersler verdi.
SAKİNE ARAT
Sakine Arat, Sürgünde yaşamış bir Kürt kadınıydı. Diyarbakırda otururken Oğullarından Cemal ve Tacettin tutuklanıp Diyarbakır cezaevine konuldu.
12 Eylül 1980 rejimi halka baskı ve zulüm yaptı. Öyle bir ortam yaratıldı ki, kimseler oğluna ve kızına sahip çıkamaz hale geldi. Bir korku imparatorluğu kuruldu. Sakine Arat bu korku imparatorluğuna karşı sivil direniş başlattı. Diyarbakır zindanının kapısında başladığı yürüyüşlerle Ankara’ya kadar gitti. Diktatörlerin yakasına yapıştı. İlk kıvılcımı çaktı. Kırk yıl boyunca milyonların katıldığı gösterilerin önünü açtı.
Bu on yedi değerli insan, bu on yedi rehberin adları Kürdistan tarihinde altın harflerle yazılacaktır. Bu on yedi kahraman’ın her birisinin yaşamı bir roman gibidir.
Bu Kahramanlarımızın çoğunun özelliği ömürlerini Kürdistan davasınaa adaması ve bu uğurda yaşamlarını yitirmesidir. Okuyucularımız,yaşam öykülerini ve onlarla ikgili kaleme alınann yazıları okuduğunda daha iyi anlayacaklardır. On yedi kahramanımızın bir başka benzerliği, her birinin yazdıkları yazıları, yaptıkları konuşmaları ve onlar hakkında kaleme alınan yazıların, belgelerin, çekimlerin olmasıdır. Bizim görevimiz, Kürdistan davasına kendilerini adamış bu rehberlerin yazılarını, görüntülerini sizlere aktarmak ve onları sizlere tanıtmaktır.